Địa Danh

Thị trấn huyện lỵ Hương Khê.

Hương Khê là một huyện miền núi nằm ở phía tây nam tỉnh Hà Tĩnh.

Địa lý

• Phía Tây giáp Lào, phía Nam giáp tỉnh Quảng Bình, phía Đông giáp huyện Cẩm Xuyên và Thạch Hà, phía Bắc giáp Vũ Quang và Can Lộc.
• Địa hình nhiều đồi núi, núi Rào Cỏ (2.235 m). Sông Ngàn Trươi chảy xuống đổ vào sông Ngàn Sâu. Đất phần lớn là feralit núi. Khoáng sản: than đá.

Diện tích và dân số

• Diện tích: 1278,0909 km²¹
• Dân số: 107.996 (tháng 1/2009)¹ , gồm các dân tộc: Thổ, Thái, Kinh,Chứt, nhưng dân tộc Kinh chiếm đa số.
• Mật độ dân số:

Hành chính

Có 22 đơn vị hành chính trực thuộc, bao gồm:

• Các xã: Gia Phố, Hà Linh, Hòa Hải, Hương Bình, Hương Đô, Hương Giang, Hương Lâm, Hương Liên, Hương Long, Hương Thủy, Hương Trà, Hương Trạch, Hương Vĩnh, Hương Xuân, Lộc Yên, Phú Gia, Phú Phong, Phúc Đồng, Phúc Trạch, Phương Điền, Phương Mỹ.
• Thị trấn Hương Khê (huyện lỵ).¹

Lịch sử

• Trong thời kỳ đo hộ của quân Minh (1407 – 1428), Hương Khê là huyện Thổ Hoàng.
• Thời nhà Hậu Lê, sáp nhập vào huyện Hương Sơn, phủ Đức Quang, xứ Nghệ An.
• Năm Tự Đức thứ 21 (1868) trở thành huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh.
• Năm 1971, 3 xã Hương Hà, Hương Thanh, Hương Thu nhập thành xã Hà Linh; 2 xã Hương Lĩnh và Hương Lạc nhập thành xã Phúc Trạch; xã Hương Phương chia thành 2 xã: Phương Điền và Phương Mỹ.
• Năm 1976, là huyện Hương Khê, tỉnh Nghệ Tĩnh, gồm 24 xã: Gia Phố, Hà Linh, Hòa Hải, Hương Bình, Hương Đại, Hương Điền, Hương Đô, Hương Giang, Hương Lâm, Hương Liên, Hương Long, Hương Minh, Hương Thọ, Hương Thủy, Hương Trạch, Hương Vĩnh, Hương Xuân, Lộc Yên, Phú Gia, Phú Phong, Phúc Đồng, Phúc Trạch, Phương Điền, Phương Mỹ.
• Ngày 23-2-1977, thành lập thị trấn nông trường 20-4.
• Ngày 19-8-1985, thành lập thị trấn Hương Khê.
• Năm 1991, là huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh.
• Năm 1992, thành lập xã Hương Quang.
• Đến năm 2000, huyện Hương Khê có 26 xã: Gia Phố, Hà Linh, Hòa Hải, Hương Bình, Hương Đại, Hương Điền, Hương Đô, Hương Giang, Hương Lâm, Hương Liên, Hương Long, Hương Minh, Hương Thọ, Hương Thủy, Hương Trạch, Hương Vĩnh, Hương Xuân, Lộc Yên, Phú Gia, Phú Phong, Phúc Đồng, Phúc Trạch, Phương Điền, Phương Mỹ, thị trấn Nông trường 20/4 (nay là xã Hương Trà) và thị trấn Hương Khê (huyện lị).
• Ngày 4-8-2000, 5 xã nằm ở phía bắc huyện Hương Khê là: Hương Thọ, Hương Minh, Hương Đại, Hương Điền, Hương Quang chuyển sang trực thuộc huyện Vũ Quang, huyện còn lại 20 xã và 1 thị trấn.
• Ngày 2-1-2004, giải thể thị trấn nông trường 20-4 để thành lập xã Hương Trà. Như vậy, huyện Hương Khê có 21 xã và 1 thị trấn như hiện nay.
• Ngày 19-1-2009, mở rộng thị trấn Hương Khê trên cơ sở sáp nhập 127,80 ha diện tích tự nhiên và 513 nhân khẩu của xã Hương Long; 89,08 ha diện tích tự nhiên và 792 nhân khẩu của xã Gia Phố; 41,14 ha diện tích tự nhiên và 431 nhân khẩu của xã Phú Phong; 3,25 ha diện tích tự nhiên và 77 nhân khẩu của xã Phú Gia.

Giao thông

Đường Hồ Chí Minh đoạn qua Hương Khê.

Một cây cầu đường sắt trên tuyến đường sắt Bắc Nam đoạn qua Hương Khê.

Đường bộ chính ở Hương Khê là đường Hồ Chí Minh chạy qua thị trấn và đường quốc lộ 15 nối Hương Khê với thành phố Hà Tĩnh và với huyện Can Lộc, Đức Thọ; đường sắt Bắc Nam (tại đây có ga là ga Thanh Luyện, ga Chu Lễ, ga Hương Phố,, ga Phúc trạch, ga La Khê). Thủy lâm (Hương Thủy) là ví trí giao nhau của 3 đường sông Ngàn sâu, đường sất bắc nam và đường quốc lộ 15.

Di tích và danh thắng

• Đền thờ Ngô Đăng Minh: xã Hà Linh - danh nhân lịch sử thế kỷ 16
• Di tích Rộc Cồn: xã Phú Phong - di tích lịch sử cách mạng giai đoạn 1930 - 1931
• Đền Trầm Lâm: ở làng Phú Gia, tổng Chu Lễ, nay là xã Phú Gia, huyện Hương Khê
• Đền Đức Đại Vương ngàn Trụ - một ngôi đền tại làng Trại trụ thuộc xã Phú Gia
• Chùa Vĩnh Đại và đền thờ Trần Phúc Hoàn tại xã Hương Vĩnh. Chùa Vĩnh Đại là ngôi chùa cổ có lịch sử hơn 200 năm Ngôi chùa này xưa do người dân làng Thuận trị lập ra. Cư dân làng này hiện nay không còn ai. Đến thời Vua Tự Đức làng Vĩnh Đại đã di dời ngôi chùa này đến vị trí bây giờ. Vị trí chùa ngày xưa nay có tên là đồng Chùa, cạnh đó có một bàu nước hầu như chưa năm nào cạn và có tên gọi là bàu Chùa. Đền thờ Trần Phúc Hoàn (thờ một vị tướng có công từ thời Trần). Tiếc rằng ngôi đền đã bị đổ nát những năm 1965-1968 nay chỉ còn nền). Chùa Vĩnh Đại và đền thờ Trần Phúc Hoàn đã được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Cũng cần lưu ý rằng ngày xưa Hương Vĩnh là vùng đất nằm trên con đường thiên lý bắc nam và cũng là trên đường từ Đại Việt sang nước Ai Lao (Vạn Tượng- Lào).
• Đền Trạng: là một quần thể với Đền Trầm Lâm. Được xây dựng Ở làng Vĩnh Phúc (永福), nay là đội 4 xã Hương Thuỷ, nơi thờ các vị tiền bối có công với dân với nước. Trong đó có Đại tướng quân Nguyễn Hữu Hộ (阮有戶) (cháu hậu duệ đời thứ 8 của ông Nguyễn Quý Công tự Công Quy (Hoàng sơ Tổ khảo Tộc Nguyễn Văn Trung Định, có vợ là Văn Thị Tuân)) giữ chức Tướng sĩ lang thừa lễ điện trị sự hành binh cai đội (將士郎承礼殿治事行兵該隊) là một tướng giỏi của Vua Quang Trung được giao trọng trách dẫn cánh quân đặc nhiệm vào giải phóng Hà Nội trong trận Ngọc Hồi-Đống Đa đánh bại 20 vạn quân Mãn Thanh mùa xuân năm Kỷ Dậu 1789. Về sau ông được truy tặng danh hiệu Bắc thành Đại tướng hùng uy nguyên phục chí thần, Nguyễn Hữu Hộ, tự Đức Bắc thành

Nhân dân ở vùng này nhớ ngày hy sinh của Ngài nên đã lập đền thờ Ông và đến ngày mồng 2 tết trước đây muôn họ cũng tế lễ. Trong những năm chống Mỹ đền nay bị tàn phá quá nặng nề. Thân thế và sự nghiệp của Đại tướng Nguyễn Hữu Hộ còn được lưu giữ tại một nhà thờ họ Nguyễn Văn tại Động Cửa gần đấy. Hiện nay nhân dân vùng này đang có ý nguyện khôi phục đền Trạng trên vị trí vốn có.²

Kinh tế

Nền kinh tế Hương khê chủ yếu là nông nghiệp lúa nước, ngoài ra có các loại cây lương thực như:Ngô(bắp),Chè, Cam, Chanh, Bưởi.Về cây công nghiệp có: Thông, Cao su, Keo lá tràm, Gió (Trầm Hương). Về chăn nuôi có: Trâu, bò, lợn, gà. Khai thác lâm sản: Các loại gỗ quý như Lim, Dối, Táu...tất nhiên hiện nay đã rơi vào tình trạng cạn kiệt do nạn khai thác tràn lan.

Đặc sản của Hương Khê có bưởi Phúc Trạch, cam Khe Mây, chè xanh Hương Trà, sắn Động Cửa (xã Hương Thủy), cá chép (sông Ngàn Sâu), cá tràu (tức cá quả) Đập Trạng (xã Hương Thủy), cá mương (xã Hương Thủy) cá mát, mật ong rừng, mật mía, ruốc, gỗ quý,...

Ngập lũ

Khoảng 17h45 ngày 14/10/2016, nhà máy thủy điện Hố Hô (giáp ranh giữa Quảng Bình và Hà Tĩnh) bất ngờ xả lũ ồ ạt khiến hàng nghìn hộ dân huyện Hương Khê ngập sâu trong biển nước. Việc xả lũ ồ ạt với lưu lượng 1.800 m3/s trong 4 giờ kèm theo mưa lớn khiến mực nước lên rất nhanh. Nhiều người dân không kịp trở tay, nước dâng ngập lút nóc nhà, nhấn chìm nhiều tài sản.³

Tiến sỹ Lê Anh Tuấn, phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu thuộc Đại học Cần Thơ bình luận: “Trách nhiệm của nhà máy thủy điện là phải chủ động tháo nước trong các hồ chứa ra trước khi mưa bão đến. Tôi nghĩ cái quy trình vận hành này có vấn đề nên họ không có chủ động trong chuyện tháo nước trong hồ chứa ra trước khi mưa bão về. Nên khi mưa bão về lớn, họ sợ vỡ đập nên họ phải xả nước như vậy”. Ông cho biết, thông thường các thiết kế nhà máy thủy điện phải tính toán đến tần suất gây mưa bão trong khu vực, và phải có khả năng phối hợp để dự báo thời tiết trước 5-7 ngày, hoặc tối thiểu là 3-4 ngày.⁴

Hôm 18/10, Luật sư Ngô Ngọc Trai và 12 luật sư khác từ các Đoàn Luật sư Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Tây Ninh đã gởi kiến nghị đến Tổng bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội và Thủ tướng yêu cầu phá bỏ ngay những đập thủy điện gây nguy hại cho người dân.⁵

Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng cho biết vào ngày 29/10/2016, Bộ Công thương và các bộ ngành khác đã vào tận nơi để kiểm tra. Theo kết quả kiểm tra, công ty thủy điện Hố Hô có những sai sót nhất định trong việc thực hiện Luật Tài nguyên nước, trong vận hành hồ chứa.⁶

Tham khảo

Bản mẫu:Các đơn vị hành chính thuộc tỉnh Hà Tĩnh

(Nguồn: Wikipedia)