Đặng Ma La (chữ Hán: 鄧麻羅, 1234-1285) được cho là vị thám hoa đầu tiên của Đại Việt (tức Việt Nam thời nhà Trần).
Tiểu sử
Theo cuốn Đặng tộc đại tông phả, do Đặng Tiến Thự viết năm 1683, cho biết: Đặng Ma La sinh năm Giáp Ngọ (1234). Cha của ông là Đặng Nghiêm, làm quan nhà Lý. Mẹ của ông là Lý Thị Tiêu, thuộc hoàng thất nhà Lý. Nhà Trần áp chế và bắt tôn thất nhà Lý phải đổi họ, hai mẹ con Đặng Ma La phải chạy về quê lánh nạn tại làng Khúc Thuỷ, Chương Đức, Hà Đông. Mẹ ông phải đổi thành họ Đặng. Ông có hai người anh là Đặng Tảo và Đặng Diễn đều thi đỗ thái học sinh làm quan triều Trần.
Mùa xuân năm Đinh Mùi 1247, khi Đặng Ma La 13 tuổi, Trần Thái Tông cho mở khoa thi tiến sĩ nho học, lần đầu tuyển chọn đủ tam khôi: Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa. Ông dự khoa thi và đỗ thám hoa, cùng Nguyễn Hiền đỗ trạng nguyên và Lê Văn Hưu đỗ bảng nhãn.
Sau đó, Đặng Ma La được cử giữ chức Thẩm hình viện[cần dẫn nguồn], rồi được bổ nhiệm làm tướng võ[cần dẫn nguồn] về lập doanh trại, tuyển binh, luyện võ, tại vùng Chúc Sơn Chương Đức, chuẩn bị đánh quân Nguyên Mông xâm lược lần thứ nhất năm 1258.
Năm Nhâm Thân (1272), Đặng Ma La về trấn giữ tỉnh Đông (Kinh Dương – Hàng Kênh)[cần dẫn nguồn] luyện quân chuẩn bị lực lượng chống Nguyên Mông.
Đúng vào năm quân Nguyên Mông kéo quân vào xâm lược nước ta lần thứ hai thì ông mất vào ngày mồng 2 tháng 12 năm Ất Dậu 1285.
Đặng Ma La lấy người vợ họ Lê, sinh được con trai là Đặng Hữu Điểm, làm tới chức Đại phu được cử đi sứ nhà Nguyên đời Trần Nhân Tông.
Chú thích
Tham khảo
- Đặng Tộc Đại Tông Phả, Yến Quận công Đặng Tiến Thự viết năm 1683, Tiến sĩ Ứng Quận công Đặng Đình Tướng tục biên năm 1686, Thái Nhạc Quận công Đặng Sĩ Hàn tiếp tục tục biên năm 1745, Nguyễn Văn Thành biên khảo, Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin 2002
- Họ Đặng "Nam bang vượng tộc" thời Lý đến thời Lê, Nguyễn Văn Thành, Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng phả học Việt Nam
(Nguồn: Wikipedia)